Bigos królewski to najszlachetniejsza wersja tradycyjnego polskiego bigosu. W przeciwieństwie do zwykłego bigosu, królewski zawiera różne rodzaje mięsa i dodatki, które czynią go prawdziwym królem polskiego stołu. To danie, które pachnie historią i tradycją.
Historia bigosu królewskiego
Bigos królewski ma swoje korzenie w kuchni szlacheckiej XVII i XVIII wieku. Nazywany był "królewskim" nie bez powodu - jego przygotowanie wymagało dostępu do różnych rodzajów mięsa, co było przywilejem tylko najbogatszych. Na dworach magnackich bigos przygotowywano przez wiele dni, dodając kolejne warstwy smaków.
Legenda głosi, że król Jan III Sobieski uwielbiał ten bigos i kazał go przygotowywać przed każdą ważną bitwą. Mówiono, że aromat bigosu dodawał mu i jego żołnierzom siły do walki. Do dziś bigos królewski pozostaje symbolem polskiej gościnności i kulinarne masterpiece każdej polskiej kuchni.
Składniki (na 8-10 porcji)
Mięso (łącznie około 1,5 kg):
- 400g łopatki wieprzowej
- 300g żeberek wieprzowych
- 300g wołowiny (guz zadni)
- 200g kiełbasy śląskiej
- 200g boczku wędzonego
- 100g kabanos
Warzywa i pozostałe składniki:
- 1,5 kg kapusty kiszonej
- 500g świeżej kapusty białej
- 100g suszonych grzybów (borowiki, podgrzybki)
- 3 duże cebule
- 4 ząbki czosnku
- 300g śliwek suszkowych
- 2 jabłka (najlepiej antonówki)
- 3 łyżki koncentratu pomidorowego
- 2 szklanki czerwonego wytrawnego wina
- 4 łyżki smalcu lub oleju
Przyprawy:
- 3 liście laurowe
- 10 ziaren ziela angielskiego
- 1 łyżka majeranku suszonego
- 1 łyżeczka kminu rzymskiego
- 1 łyżeczka papryki słodkiej
- Sól i pieprz czarny do smaku
- 2 łyżki miodu
Przygotowanie
Dzień pierwszy - przygotowanie podstawy
Krok 1: Suszone grzyby namaczamy w ciepłej wodzie na minimum 4 godziny. Po namoczeniu odcedzamy, zachowując wodę, i kroimy w paski. Wodę po grzybach przecedzamy przez gazę.
Krok 2: Kapustę kiszoną płuczemy i odciskamy z nadmiaru soku. Świeżą kapustę szatkujemy drobno i blanszujemy we wrzącej wodzie przez 5 minut, następnie odcedzamy.
Krok 3: Wieprzowę i wołowinę kroimy w kostkę około 3x3 cm. Boczek kroimy w kostkę, kiełbasę i kabanos w plastry. Cebulę obieramy i kroimy w półksiężyce.
Dzień pierwszy - duszenie
Krok 4: W dużym garnku (najlepiej żeliwnym) rozgrzewamy smalec. Podsmażamy kostki mięsa partiami na wysokim ogniu do zarumienienia ze wszystkich stron. Odkładamy na talerz.
Krok 5: W tym samym garnku smażymy cebulę do zeszklenia, dodajemy czosnek i smażymy jeszcze minutę. Dodajemy koncentrat pomidorowy i smażymy 2 minuty.
Krok 6: Wracamy mięso do garnka, dodajemy kapustę (kwaśną i świeżą), grzyby, przyprawy, wino i tyle wody po grzybach, aby pokryć składniki. Doprowadzamy do wrzenia, zmniejszamy ogień do minimum i dusimy pod przykryciem 2 godziny.
Dzień drugi - dokończenie
Krok 7: Następnego dnia dodajemy do bigosu śliwki (można je wcześniej namoczyć), pokrojone jabłka, kiełbasę i kabanos. Dusimy jeszcze godzinę.
Krok 8: Na koniec dodajemy miód, doprawiamy solą i pieprzem. Bigos powinien mieć słodko-kwaśny smak z lekką nutą wędzoną.
Sekrety idealnego bigosu królewskiego
- Czas to klucz: Bigos królewski najlepiej smakuje po 2-3 dniach duszenia i ponownego podgrzewania
- Różnorodność mięsa: Im więcej rodzajów mięsa, tym bogatszy smak
- Proporcje kapusty: Idealna proporcja to 2/3 kapusty kiszonej do 1/3 świeżej
- Wino: Czerwone wino dodaje głębi smaku - nie żałuj go
- Słodycz: Śliwki i jabłka równoważą kwaśność kapusty
- Duszenie: Im dłużej, tym lepiej - minimum 3 godziny
Podawanie i przechowywanie
Bigos królewski podajemy z chlebem żytnim lub ziemniakami. Tradycyjnie serwuje się go w drewnianych miskach, co podkreśla jego rustykalny charakter. Świetnie komponuje się z wódką lub ciemnym piwem.
Bigos można przechowywać w lodówce do 5 dni - każdego dnia będzie smakował jeszcze lepiej. Można go również zamrozić na okres do 3 miesięcy.
Warianty regionalne
Bigos myśliwski: Z dodatkiem dziczyzny (sarna, dzik) i jałowca
Bigos litewski: Z dodatkiem żurawiny i miodu pitnego
Bigos kaszubski: Z rybą (szczupak, węgorz) zamiast części mięsa
Bigos postny: Bez mięsa, z dodatkiem grzybów i orzechów
Wartości odżywcze (1 porcja - 300g)
- Kalorie: 285 kcal
- Białko: 22g
- Węglowodany: 18g
- Tłuszcz: 15g
- Błonnik: 6g
- Witamina C: 35mg (z kapusty)
Ciekawostki
Bigos królewski był często przygotowywany na wielkie uczty i polowania. W XVIII wieku na dworze Augusta II Mocnego bigos gotowano w ogromnych kotłach, które mieściły nawet 100 litrów. Każdy kucharz miał swoją tajemną recepturę, którą strzegł jak najważniejszej tajemnicy państwowej.
Dziś bigos królewski to symbol polskiej kultury kulinarnej, obecny na każdym ważnym święcie i uroczystości rodzinnej.